امروز به مناسبت روز جهانی مبارزه با مواد مخدر در مرکز ترک اعتیاد زنان (بهبود گستران همگام) حاضر شدم. فارغ از این بحث که باید همه توان خود را برای درمان و بازگرداندن مجدد این قشر آسیب دیده به زندگی طبیعی بکار گیریم به جهت اهمیت موضوع، نگاهی به علل اعتیاد زنان و نیز آثار فردی _ اجتماعی آن ضروری است.
متاسفانه آمار مصرف مواد مخدر در زنان از چهار درصد به ده درصد رسیده و این زنگ خطر "زنانه شدن اعتیاد" را به صدا در آورده و چون زنان آسیب پذیری بیشتر و مقاومت کمتر دارند شرایط ترک و بازگشت شان به مراتب سخت تر است. از سوی دیگر چون خانمها با کودکان مرتبط هستند اهمیت موضوع دو چندان میشود و می تواند منجر به آثار مخرب ثانویه شود. همچنین تداوم اعتیاد در زنان و آمیختگی آن با بی پناهی و فقر و ورود این افراد به جامعه، می تواند زمینه گسترش انواع آسیب ها از جمله HIV را فراهم کند.
به نظر من، توجه به علل اعتیاد برای خانواده ها ضروری و حائز اهمیت است. طبق مطالعات قبلی من ( در سال هشتاد و هفت، پنجاه دختر فراری از خانه، مورد مطالعه ساخت یافته و عمیق قرار گرفتند) و همچنین گفتگوی دوساعته با دحتران این مرکز، می توان به برخی از دلایل اعتیاد اشاره کرد:
خشونت در خانواده (چه خانواده پدری چه همسر) ، عدم انسجام و پیوند قوی خانوادگی، مصرف مشروبات الکلی توسط خانواده (بچه هایی را دیدم که با مصرف الکل اقناع نشده و به سمت مخدرهای دیگر رفته اند)، عدم مراقبت از مراودات بیرونی توسط خانواده ، فقدان کنترل های منطقی غیر آزاردهنده در روابط اجتماعی (خانمی در همین مرکز به من گفت که شبها به بهانه مطالعه در خانه دوستم، با جمعی دیگر به مصرف مواد می پرداختیم) اعتیاد ناشی از همسر، احساس تنهایی و بی پناهی و عدم حمایت اجتماعی، ازدواج های ناموفق و در نهایت سرخوردگی از روابط جنسی_ زناشویی ناموفق اشاره کرد که این مورد اخیر از عوامل اثرگذار اما پنهان و بیان نشده در زمینه افزایش طلاق نیز می باشد.
برخلاف تصورات شایع، من رابطه کمی بین فقر مطلق و یا انواع فقر با اعتیاد دیدم و به این نتیجه رسیدم که علل اجتماعی بسیار پر رنگ تر از فقر، در بروز اعتیاد نقش دارد.
با توجه به اینکه تنهایی و بی پناهی از علل مهم اعتیاد به شمار می آید من فکر می کنم افزایش سرمایه اجتماعی در ایران، بازگشت ارزش های نهاد خانواده و حتی عوامل موثر در ترک نیز حمایت خانواده و رانده نشدن افراد سبب ترک و کاهش اعتیاد خواهد بود.
بیاییم همه با هم، جامعه ای پر از اعتماد، هم بسته و پناهگاهی بزرگ برای همه ایجاد کنیم.